Zmiana zasad odpowiedzialności inwestora i wykonawcy wobec podwykonawców

Kiedy powstaje solidarna odpowiedzialność inwestora z wykonawcą? Jaki jest jej zakres? Kiedy następuje domniemanie wyrażenia zgody na udział podmiotów trzecich w procesie budowy? Odpowiedź na te pytania przynoszą najnowsze zmiany w przepisach.

W celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, 9 marca 2017 roku Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw. Nowelizacja, która weszła w życie 1 czerwca 2017 roku, objęła m.in. zmianę Kodeksu cywilnego w części dotyczącej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy wobec podwykonawców.

Zmianie uległ art. 647 (1) Kodeksu cywilnego, który reguluje zasady odpowiedzialności solidarnej inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Dotychczas, aby doszło do zawarcia umowy z podwykonawcą, konieczne było uzyskanie zgody inwestora na zawarcie przez wykonawcę umowy z podwykonawcą. W sytuacji gdy inwestor wyraził (w sposób czynny lub bierny) zgodę na wykonywanie przez podwykonawców prac wykraczających poza ten zakres, po spełnieniu dalszych przesłanek mógł odpowiadać wobec nich solidarnie z generalnym wykonawcą. Ponadto, dotychczas obowiązujący art. 647(1) § 2 Kodeksu Cywilnego wymagał przedstawienia inwestorowi umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 647 (1) Kodeksu cywilnego, solidarna odpowiedzialność inwestora z wykonawcą (generalnym wykonawcą) będzie powstawała, gdy szczegółowy przedmiot robót budowlanych zostanie zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót lub zostanie określony w formie pisemnej pod rygorem nieważności w umowie głównej. Co istotne, zakres odpowiedzialności inwestora będzie ograniczony jedynie do szczegółowego przedmiotu robót wskazanego w doręczonym mu zgłoszeniu, bądź w umowie głównej zawartej z wykonawcą. Jednocześnie nie jest już wymagane przedstawienie inwestorowi umowy z podwykonawcą ani dokumentacji projektowej, o ile ze zgłoszenia wynika konkretny zakres robót podwykonawcy.

Zgodnie z nową regulacją, ww. odpowiedzialność inwestora nie powstanie, gdy w ciągu trzydziestu dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę. Podkreślić należy, że bierność inwestora, oznaczać będzie de facto  brak sprzeciwu i zgodę na udział podmiotów trzecich w procesie budowlanym, a to w konsekwencji stanowić będzie przesłankę powstania odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenie podwykonawców.

W brzmieniu art. 647 (1) Kodeksu cywilnego sprzed nowelizacji, ustawodawca posługiwał się dwoma sformułowaniami „sprzeciwu” oraz „zastrzeżenia”, jednakże nowelizacja rozwiązuje rozbieżności interpretacyjne wprowadzając jednolite pojęcie „sprzeciwu”.

Nowelizacja wprowadziła również zmiany w wysokości wynagrodzenia należnego podwykonawcy objętego odpowiedzialnością solidarną inwestora. Ze znowelizowanego art. 647 (1) § 3 Kodeksu cywilnego wynika, że maksymalna odpowiedzialność inwestora z tytułu wynagrodzenia podwykonawcy nie może przekraczać wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy za analogiczny zakres robót na podstawie umowy głównej. Jeżeli zatem wykonawca ustali z podwykonawcą wynagrodzenie wyższe niż przewidziane w umowie głównej za ten sam zakres robót, inwestor będzie odpowiedzialny solidarnie wyłącznie do kwoty należnej wykonawcy na podstawie umowy głównej za dany zakres robót i będzie zwolniony od odpowiedzialności ponad tę kwotę.

Reasumując – zmiany dotyczące solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy mają głównie na celu wyważenie interesów i zapewnienie słusznej ochrony inwestorowi i podwykonawcy, jako uczestnikom procesu budowlanego, w związku z odpowiedzialnością inwestora za zobowiązania wykonawcy wobec podwykonawcy. Co należy podkreślić, uproszczeniu uległa procedura zgłoszenia podwykonawcy, brak obowiązku przedstawiania projektu umowy z podwykonawcą oraz domniemanie wyrażenia zgody przez inwestora na udział podmiotów trzecich w procesie budowy, a także brak konieczności dodatkowego zgłaszania podwykonawców wskazanych już w umowie głównej z inwestorem.

Przywołane zmiany powinny przyczynić się do ujednolicenia, niekiedy znacząco rozbieżnej, linii orzeczniczej w przedmiocie odpowiedzialności inwestora względem podwykonawców.

 Autor:

Piotr Jakubowski
Senior Associate, Adwokat
TGC Corporate Lawyers

Prawo gospodarcze i nieruchomości – sprawdź, jak możemy pomóc: