Nowy rejestr dłużników – kto i kiedy do niego trafi?

Obok funkcjonującego od lat Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, ustawodawca wprowadził niedawno do krajowego systemu prawnego kolejny rejestr publiczny, w którym ujawniane będą dane o podmiotach nieregulujących swoich zobowiązań.

Jest to Rejestr Należności Publicznoprawnych, stworzony na mocy przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz.U. z 2017 r., poz. 933). Chociaż ustawa weszła w życie 1 stycznia 2018 r., faktyczne uruchomienie Rejestru Należności Publicznoprawnych zapowiadane jest na drugą połowę tego roku.

Kogo i czego będą dotyczyły wpisy w rejestrze?

Rejestr Należności Publicznoprawnych ma przede wszystkim umożliwić uzyskiwanie informacji o zobowiązaniach finansowych potencjalnego kontrahenta, co ma celu zwiększenie bezpieczeństwa zawierania umów w obrocie gospodarczym, a przez to wzmocnienie praw i gwarancji dla wierzycieli.

W Rejestrze ujawniane będą informacje o należnościach pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej, dla których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego, takich jak: należności podatkowe, celne, należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, należności wynikające z ostatecznych decyzji, postanowień lub innych orzeczeń (np. uchwał rady gminy), a także prawomocnych wyroków, postanowień lub mandatów karnych. Aby taka należność mogła zostać wpisana do rejestru, jej łączna kwota wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie musi wynosić więcej niż 5 000 zł.

Rejestr będzie zawierał dane (imię i nazwisko lub nazwa, PESEL, NIP lub REGON) dotyczące zobowiązanych – zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych – które nie wykonały w terminie wymienionych wyżej obowiązków publicznoprawnych o charakterze pieniężnym. Obok oznaczenia dłużnika w rejestrze znajdzie się także przede wszystkim oznaczenia wierzyciela, wysokości należności pieniężnej i odsetek z tytułu niezapłacenia jej w terminie oraz informacja o rodzaju i podstawie prawnej tej należności (choć nie wszystkie te dane będą dostępne dla każdego zainteresowanego).

Przed wprowadzeniem danych do rejestru, wierzyciel (np. naczelnik urzędu skarbowego) będzie miał obowiązek doręczenia zobowiązanemu (np. zalegającemu z zapłatą należności podatkowych) zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem jego zaległości w rejestrze. Informacja o jej wystąpieniu nie może być przy tym wprowadzona do rejestru wcześniej niż po upływie 30 dni od dnia doręczenia takiego zawiadomienia – ustawodawca dał zatem dłużnikowi szansę na dobrowolną zapłatę należności w celu uniknięcia dokonania wpisu w rejestrze. Podmiot, któremu doręczono zawiadomienie lub co do którego dokonano już wprowadzenia danych, będzie także mógł wnieść sprzeciw do wierzyciela w przypadku, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość należności. Jeżeli zostanie on uwzględniony, do rejestru zostanie wprowadzona zmiana albo dane z rejestru zostaną w odpowiednim zakresie wykreślone.

Dane z rejestru (przede wszystkim informacje o łącznej kwocie publicznoprawnych należności pieniężnych niezapłaconych przez dany podmiot) będzie mógł uzyskać każdy zainteresowany, którego tożsamość zostanie potwierdzona za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego albo profilu zaufanego ePUAP za pośrednictwem Portalu Podatkowego Ministerstwa Finansów, jednakże uzyskanie danych z rejestru będzie możliwe tylko na podstawie upoważnienia podmiotu, którego dotyczy wpis. Oznacza to, że chcąc zweryfikować stan nieuiszczonych należności potencjalnego kontrahenta poprzez uzyskanie danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych – na przykład w celu dokonania w ten sposób oceny jego kondycji finansowej – należy poprosić go o udzielenie stosownego upoważnienia (bez upoważnienia dane z rejestru będą mogły uzyskać m. in. sądy, organy prokuratury, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz biura informacji gospodarczej).

Udostępnienie danych z Rejestru Należności Publicznoprawnych będzie bezpłatne. Danych uzyskanych z rejestru nie będzie można ujawniać, a ponadto nie będzie można przechowywać ich dłużej niż przez 90 dni. Wydruk z rejestru nie będzie jednak stanowił dokumentu urzędowego.

Rejestr Należności Publicznoprawnych prowadzony będzie w systemie teleinformatycznym na podstawie szczegółowych zasad określonych w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie Rejestru Należności Publicznoprawnych, który jest obecnie opracowywany. Ocena funkcjonalności Rejestru pozostaje zatem kwestią otwartą – co najmniej do czasu jego uruchomienia.

Autor:

Piotr Jakubowski
Senior Associate, Adwokat

TGC Corporate Lawyers

Spory sądowe i arbitrażowe – sprawdź, jak możemy pomóc: