Dyrektywa o ochronie sygnalistów przyjęta

7 października Rada Unii Europejskiej zatwierdziła dyrektywę zwiększającą ochronę sygnalistów. Państwa członkowskie, w tym Polska, będą miały zaledwie dwa lata na wdrożenie nowych przepisów.

Ochrona sygnalistów – jakie zmiany wprowadza dyrektywa?

7 października 2019 r. reprezentanci państw UE przyjęli Dyrektywę o ochronie sygnalistów, czyli osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii Europejskiej. Dyrektywa po raz pierwszy w historii UE wprowadza kompleksowe przepisy chroniące osoby zgłaszające nieprawidłowości w instytucjach publicznych i przedsiębiorstwach we wszystkich krajach członkowskich. Do tej pory znacząca ochrona obowiązywała jedynie w 10 krajach na terenie Unii, a najszerszą ochronę sygnalistów zapewniał irlandzki system prawny.

Nowa Dyrektywa wprowadza szereg istotnych i kluczowych zmian. Na szczególną uwagę zasługują zwłaszcza przepisy dotyczące:

• konieczności wdrożenia procedury bezpiecznego zgłaszania naruszeń:
  • w każdym podmiocie sektora prywatnego i publicznego zatrudniającego przynajmniej 50 osób
  • w każdej jednostce samorządowej liczącej nie mniej niż 10 000 mieszkańców;
• rozszerzenia zakresu ochrony także na osoby trzecie pomagające sygnalistom;
• zwiększenia ochrony tożsamości sygnalisty;
• możliwości wnoszenia przez sygnalistów roszczeń z tytułu utraconych dochodów, utraty dobrego imienia, poniesionych szkód oraz zwolnienia z pracy;
• zniesienia kar i sankcji dotyczących nadużycia przez sygnalistów prawa do raportowania i składania przez nich fałszywych zgłoszeń;
• zwiększenia kar i sankcji za brak zapewnienia poufności tożsamości sygnalisty;
• zwiększenia kar za podjęcie działań odwetowych oraz przeciwdziałanie składaniu zgłoszeń;
• zapewnienia wsparcia sygnalistom przez organizacje pracownicze i związki zawodowe;
• wprowadzenia trzech kanałów zgłaszania nieprawidłowości:
  • wewnętrznego,
  • zewnętrznego,
  • publicznego – bardziej niż dotąd dostępnego dla potencjalnego sygnalisty;

Czytaj także: Ochrona sygnalistów w projekcie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Sygnaliści – termin wdrożenia nowych przepisów

Kraje członkowskie, w tym Polska, mają zaledwie 24 miesiące na wprowadzenie zmian licząc od dnia publikacji dyrektywy w Dzienniku Urzędowym. W niektórych krajach implementacja nowych przepisów wymagać będzie dużego nakładu pracy, bowiem dotychczas zaledwie dziesięć z dwudziestu ośmiu państw UE stosowało rozległą ochronę sygnalistów.

Dokonanie transpozycji Dyrektywy obejmować będzie m.in. konieczność zlikwidowania istniejących luk prawnych i dostosowania obecnych przepisów do wymaganych zmian. Niezbędne będzie zatem stworzenie odpowiednich narzędzi i środków mających na celu kompleksową ochronę sygnalistów, w tym powołanie nowego rzecznika lub organu ds. informowania o nieprawidłowościach bądź rozszerzenie kompetencji obecnego rzecznika praw obywatelskich.

Dodatkowo ustawodawstwo krajowe powinno nakładać na podmioty publiczne i właściwe organy wymóg corocznego zbierania i publikowania danych i informacji dotyczących sprawozdawczości zewnętrznej i wewnętrznej oraz skarg osób raportujących o przypadkach odwetu.

Ochrona sygnalistów – sprawdź, jak możemy pomóc: