Fundacja rodzinna – ustawa przyjęta przez Sejm

Fundacja rodzinna, rozwiązanie od lat stosowane w wielu państwach UE, wkrótce może zapewnić bezpieczną kontynuację biznesu i ochronę majątku w dłuższej perspektywie również polskim firmom rodzinnym.

Fundacja rodzinna – nowa instytucja w polskim prawie

Obecnie w wielu krajach z powodzeniem funkcjonuje instytucja tzw. prywatnej fundacji rodzinnej, czyli fundacji będącej właścicielem przedsiębiorstwa. Dzięki temu majątek firmy pozostaje w rękach rodziny i to w perspektywie dłużej niż jedno pokolenie.

W Polsce rozwiązanie to także może wkrótce stać się częścią systemu prawnego, bowiem 14 grudnia 2022 r. Sejm przyjął projekt ustawy o fundacji rodzinnej przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii we współpracy z Ministerstwem Finansów i partnerami społecznymi. Fundacja rodzinna ma być osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.

Fundacja rodzinna – podstawowe założenia

Fundacja rodzinna ma stanowić swoisty skarbiec rodziny i ma wspomóc funkcjonowanie firmy na przestrzeni wielu pokoleń. Jej celem ma być realizacja wizji fundatora oraz zapewnianie środków dla beneficjentów, lecz szczegółowy cel fundacji rodzinnej określa w statucie jej fundator.

Nazwa fundacji rodzinnej ma zawierać dodatkowe oznaczenie „Fundacja Rodzinna”, w skrócie „F.R.” i będzie podlegać wpisowi do rejestru fundacji rodzinnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, czyli „sąd rejestrowy”. Z chwilą wpisania do rejestru fundacja nabywa osobowość prawną.

Fundacja rodzinna będzie mogła wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

• przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju lub za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

• udzielania pożyczek:

• spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały lub akcje,

• spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

• beneficjentom;

• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

• prowadzenia przedsiębiorstwa w ramach gospodarstwa rolnego.

Fundacja rodzinna – zasady powstania i działania

Fundację rodzinną będzie mógł założyć fundator, a fundatorem fundacji rodzinnej może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej w akcie założycielskim (dopuszcza się możliwość ustanowienia fundacji przez więcej niż jednego fundatora) lub w testamencie (fundacja ustanawiana w testamencie może mieć tylko jednego fundatora).

Do powołania/ustanowienia fundacji rodzinnej konieczne będzie:

• złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie;
• sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji rodzinnej;
• przekazanie majątku na fundusz założycielski;
• ustanowienie organów fundacji rodzinnej;
• wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.

Ponadto, fundator będzie wnosił do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej jednak niż 100 000 PLN.

Do zadań fundacji będzie natomiast należało gromadzenie i zarządzanie majątkiem przekazanym przez fundatora oraz zapewnianie środków dla beneficjentów.

Fundacja rodzinna będzie mogła być ustanawiana na czas określony albo na czas nieokreślony.

Fundacja rodzinna – osoba beneficjenta

Beneficjentem fundacji rodzinnej może zostać osoba fizyczna oraz Organizacje Pożytku Publicznego (OPP) i to na rzecz beneficjenta działa fundacja rodzinna. Beneficjent zyska ponadto prawo do uzyskiwania informacji o działalności fundacji rodzinnej osobiście lub przez upoważnioną przez siebie osobę, w szczególności do żądania:

• wglądu do dokumentów fundacji rodzinnej, w tym statutu, sprawozdań finansowych i ksiąg rachunkowych, oraz sporządzania z nich kopii i notatek,

• przedstawienia wyjaśnień od zarządu

z uwzględnieniem przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.

Fundacja rodzinna i jej zarząd

Organami fundacji rodzinnej są zarząd, rada nadzorcza oraz zgromadzenie beneficjentów, a do zadań zarządu ma należeć:

• prowadzenie spraw fundacji rodzinnej oraz reprezentowanie jej;

• realizacja celów fundacji rodzinnej określonych w statucie;

• podejmowanie czynności związanych z zapewnieniem płynności finansowej i wypłacalności fundacji rodzinnej;

• tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów zgodnie z przepisami ustawy oraz zasadami zawartymi w statucie;

• informowanie beneficjenta o przysługującym mu świadczeniu;

• spełnianie świadczenia przysługującego beneficjentowi.

Do zadań rady należeć ma z kolei pełnienie funkcji nadzorczych w stosunku do zarządu w zakresie przestrzegania prawa i postanowień zawartych w statucie.

Ponadto, jak wspominano powyżej fundator ustanawia także beneficjentów oraz zgromadzenie beneficjentów, które będą tworzyć beneficjenci uprawnieni do uczestnictwa w nim w ramach statutu.

Zgromadzenie beneficjentów podejmuje uchwały o powołaniu lub odwołaniu członków zarządu lub rady nadzorczej.

Fundacja rodzinna – opodatkowanie

Nowy projekt ustawy zakłada m.in.:

• neutralność podatkową wniesionego przez fundatora majątku do fundacji,
• wyłączenie spod opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn świadczeń oraz mienia otrzymywanego przez fundatora i beneficjentów w związku z rozwiązaniem fundacji,
• powstanie przychodu opodatkowanego PIT w wysokości 15% w związku z otrzymaniem ww. świadczeń i mienia – z możliwością zastosowania zwolnienia w przypadku fundatora i beneficjentów z najbliższej rodziny,
• zwolnienie fundacji z CIT, przy czym 15-procentowym CIT-em będą opodatkowane wypłaty świadczeń z fundacji oraz dystrybucja majątku w przypadku jej likwidacji.

Projektowana ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia. Zakłada się, że nastąpi to w 2023 roku.

Prawo spółek – sprawdź, jak możemy pomóc: