Istotne zmiany w ustawie AML od 31 października 2021

31 października 2021 r. weszła w życie ostatnia część przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, dostosowujących polskie regulacje do unijnej Dyrektywy AML. Których firm dotyczą nowe obowiązki i w jakim terminie należy się z nich wywiązać?

Ustawa nowelizująca ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu została opublikowana 30 kwietnia 2021 r. Zmiany mają na celu w szczególności zwiększenie transparentności informacji o beneficjentach rzeczywistych a także poprawę dostępu organów powołanych do zwalczania prania pieniędzy do informacji posiadanych przez instytucje obowiązane. Instytucje obowiązane mają nałożone dodatkowe obowiązki w zakresie stosowania środków bezpieczeństwa oraz identyfikacji beneficjentów rzeczywistych.

Część nowych przepisów zaczęła obowiązywać od 15 maja 2021 r., kolejne 31 lipca, natomiast ostatnia część zmian – omówiona w poniższym artykule – weszła w życie 31 października 2021 r.

Ustawa AML – najważniejsze zmiany od 31 października 2021:

• Wprowadzenie nowych rodzajów działalności regulowanej:
  • Rejestr działalności na rzecz spółek lub trustów
  • Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych
• Rozszerzenie katalogu podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia do CRBR (Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych)
• Wprowadzenie nowych obowiązków dla beneficjentów rzeczywistych
• Obowiązek weryfikacji beneficjenta rzeczywistego przez podmiot obowiązany

Nowe rodzaje działalności regulowanej obowiązujące od 31 października 2021 r.

Ustawa wprowadza utworzenie dwóch nowych rejestrów: „Rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów” oraz „Rejestru działalności w zakresie walut wirtualnych”. Poniżej przedstawiamy krótki opis każdego z rejestrów.

• Rejestr działalności na rzecz spółek lub trustów

Nowelizacja nakłada obowiązek spełnienia określonych wymogów oraz uzyskania wpisu do właściwego rejestru prowadzonego przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach t.j. „Rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów” dla podmiotów wykonujących działalność regulowaną.

Wpisowi do nowego rejestru podlegają przedsiębiorcy prowadzący tzw. „działalność na rzecz spółek lub trustów”, polegającą na:

• tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
• pełnieniu funkcji członka zarządu lub umożliwianiu innej osobie pełnienia tej funkcji lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
• zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej;
• działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako powiernik trustu, który powstał w drodze czynności prawnej;
• działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz podmiotu innego niż spółka notowana na rynku regulowanym podlegającym wymogom dotyczącym ujawniania informacji zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub podlegająca równoważnym standardom międzynarodowym.

Obowiązek uzyskania wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów nie obejmuje radców prawnych, adwokatów oraz tzw. spółek prawniczych, o których mowa w art. 8 Ustawy o radcach prawnych oraz art. 4a Prawa o adwokaturze.

Wpis jest dokonywany elektronicznie na wniosek, w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach. Do wniosku należy dołączyć oświadczenie o spełnieniu warunków wymaganych prawem do wykonywania działalności na rzecz spółek lub trustów oraz oświadczenie o niekaralności.

• Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych

Rejestr działalności w zakresie walut wirtualnych to nowy rejestr dla przedsiębiorców prowadzących tzw. „działalność w zakresie walut wirtualnych” (prowadzony również przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach), która polega na:

• wymianie pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi;
• wymianie pomiędzy walutami wirtualnymi;
• pośrednictwie w wymianach, o których mowa powyżej;
• prowadzeniu rachunków zapewniających osobom uprawnionym możliwość korzystania z jednostek walut wirtualnych, w tym przeprowadzania transakcji ich wymiany.

Ponadto, nowelizacja ustawy AML nakłada na przedsiębiorców prowadzących działalność na rzecz spółek i trustów oraz na przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie walut wirtualnych:

• wymóg niekaralności obejmujący umyślne przestępstwa: (i) przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, (ii) przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, (iii) przeciwko wiarygodności dokumentów, (iv) przeciwko mieniu, (v) przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym w obrocie cywilnoprawnym, (vi) przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, (vii) przestępstwo finansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym, (viii) przestępstwo popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej lub (ix) umyślne przestępstwo skarbowe;
• wymóg posiadania oraz udokumentowania wiedzy lub doświadczenia związanego z prowadzoną działalnością regulowaną (wystarczające jest ukończenie odpowiedniego szkolenia lub kursu, albo wykonywanie przynajmniej przez rok czynności związanych z działalnością na rzecz spółek lub trustów).

Powyższe wymogi odnoszą się do osób fizycznych prowadzących działalność regulowaną, jak również do członków organów zarządzających, osób kierujących wykonywaniem czynności związanych z prowadzeniem działalności regulowanej oraz beneficjentów rzeczywistych osób prawnych lub jednostek organizacyjnych prowadzących działalność regulowaną, jak również do wspólników tych podmiotów, o ile wspólnikom tym powierzono prowadzenie spraw spółki lub są uprawnieni do jej reprezentacji.

Prowadzenie działalności regulowanej bez uzyskania wpisu do właściwego rejestru zagrożone będzie karą pieniężną w wysokości do 100 000 złotych.

Ważne: Termin na dokonanie wpisu do rejestru działalności na rzecz spółek lub trustów przez przedsiębiorcę, który prowadził taką działalność przed dniem 31.10.2021 upływa 30.04.2022 r., t.j. 6 miesięcy od dnia wejścia w życie przepisów ustawy.

Natomiast podmioty, które planują rozpoczęcie takiej działalności od 31 października 2021 r. lub później, powinny uzyskać wpis do odpowiedniego rejestru przed rozpoczęciem faktycznego prowadzenia tego rodzaju działalności.

Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) – rozszerzony katalog podmiotów zobowiązanych do zgłoszenia

Nowelizacja ustawy AML wprowadza znaczące zmiany w tym obszarze. Przede wszystkim rozszerzeniu ulegnie katalog podmiotów zobowiązanych do zgłaszania i aktualizacji informacji w CRBR o:

• trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu;

• spółki partnerskie;
• europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
• spółki europejskie;
• spółdzielnie;
• spółdzielnie europejskie;
• stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS;
• fundacje.

Ważne: Termin na dokonanie zgłoszenia do CRBR, podmiotów już istniejących wynosi 3 miesiące od dnia wejścia w życie tego przepisu, tj. do 31 stycznia 2022 r.

W zakresie informacji zgłaszanych do CRBR:

• zniknęła konieczność podawania wszystkich reprezentantów (tylko informacje dotyczące reprezentanta dokonującego zgłoszenia w imieniu danego podmiotu będą gromadzone);
• pojawił się obowiązek wskazania wszystkich obywatelstw posiadanych przez beneficjenta rzeczywistego oraz członka organu i wspólnika uprawnionego do reprezentacji spółki. Dotąd można było wskazać tylko jedno obywatelstwo. Jeśli dana osoba posiadała kilka obywatelstw w tym polskie, to zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Finansów należało wskazać informację o obywatelstwie polskim. Natomiast w przypadku kilku obywatelstw wśród których nie było obywatelstwa polskiego, należało według uznania wskazać jedno z posiadanych obywatelstw. Zmiana dotyczy nie tylko wpisów dokonywanych od 31 października 2021 r. Ustawodawca nałożył na podmioty zobowiązane także obowiązek aktualizacji zgłoszeń dokonanych wcześniej, jeżeli jakakolwiek z ujawnionych osób posiada także inne obywatelstwa niż jedno wskazane w treści zgłoszenia.

Ważne: Aktualizacja w powyższym zakresie powinna zostać dokonana do dnia 30 kwietnia 2022 r.

Nowe obowiązki dla beneficjenta rzeczywistego – przekazanie informacji podmiotowi zobowiązanemu

Od 31 października 2021 r. weszły w życie przepisy zobowiązujące beneficjentów rzeczywistych do przekazania podmiotowi zobowiązanemu do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych lub powiernikowi (lub osobie zajmującej równorzędne stanowisko w trustach), wszystkich informacji oraz dokumentów niezbędnych do zgłoszenia w CRBR.

Przed zmianą obowiązek ustalenia wszelkich wymaganych danych spoczywał na osobie odpowiedzialnej za zgłoszenie do CRBR.

Jeśli beneficjent rzeczywisty nie dopełni ciążącego na nim obowiązku przekazania niezbędnych danych do rejestracji, konsekwencją czego nie będzie możliwe dokonanie zgłoszenia lub aktualizacji danych we wskazanym ustawowym terminie, lub poda dane niezgodne ze stanem faktycznym, podlegać będzie karze pieniężnej do wysokości 50 000 zł.

Ważne: Termin na przekazanie wszelkich informacji wynosi 7 dni od dnia wpisu podmiotu do KRS oraz dokonania zmian lub wpisu zmian do KRS (w przypadku zmian, które takiego wpisu wymagają dla ich skuteczności).

Zobacz także: Odpowiedzialność wspólników Spółki z o.o.

Obowiązek weryfikacji beneficjenta rzeczywistego przez podmiot obowiązany

Kluczową zmianą implementowaną w ramach nowelizacji ustawy AML jest wdrożenie mechanizmu weryfikacji prawidłowości i prawdziwości informacji znajdujących się w CRBR. Każda instytucja obowiązana (np. bank, notariusz, pośrednik w obrocie nieruchomościami, biuro rachunkowe), badając swojego klienta, będzie miała obowiązek przeanalizować dane z CRBR. Jeżeli w ramach tej analizy odnotowane zostaną rozbieżności między informacjami zgromadzonymi w CRBR a ustalonymi przez instytucję obowiązaną informacjami o beneficjencie rzeczywistym klienta, to instytucja obowiązana będzie musiała wyjaśnić przyczyny tych rozbieżności. Jeżeli rozbieżności zostaną potwierdzone, instytucja obowiązana przekaże właściwemu organowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego informację o rozbieżnościach wraz z uzasadnieniem i dokumentacją dotyczącą rozbieżności. Ponadto, tzw. jednostki współpracujące (organy administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego, inne państwowe jednostki organizacyjne, a także KNF, NIK, NBP) również będą mogły informować organ właściwy ws. CRBR o zidentyfikowanych przez siebie rozbieżnościach. Organ ten będzie podejmował czynności zmierzające do wyjaśnienia rozbieżności. Ponadto, organ będzie mógł wszcząć postępowanie w celu wyjaśnienia czy informacje zgromadzone w CRBR są prawidłowe i aktualne. Odpowiednia adnotacja o wszczęciu oraz zakończeniu postępowania wyjaśniającego będzie widoczna w CRBR. Organ może też wydać decyzję o sprostowaniu danych w CRBR.

Choć nowelizacja ustawy AML nie przewiduje sankcji dla instytucji obowiązanych za niewykonanie obowiązku weryfikacyjnego i zgłoszeniowego co do rozbieżności w CRBR to rozszerza ona katalog sankcji nakładanych na podmioty podlegające obowiązkowi zgłoszenia w CRBR o karę finansową za podanie informacji niezgodnych ze stanem faktycznym w wysokości do 1 000 000 złotych. To istotna zmiana, bowiem wcześniej podmioty te odpowiadały jedynie za terminowość zgłoszeń, ale nie za prawidłowość zgłaszanych informacji – w tym zakresie potencjalną odpowiedzialność (karną za fałszywe oświadczenie oraz cywilną za ewentualną szkodę) ponoszą osoby dokonujące zgłoszeń.

Nowelizacja ustawy ma na celu uszczelnienie systemu AML i efektywniejszą procedurę ustalania tożsamości beneficjentów rzeczywistych. Jeśli potrzebujesz wsparcia w zakresie związanym z dokonaniem zmian w CRBR w związku z nowelizacją ustawy AML zapraszamy do kontaktu.

Autorka:

Anna Szczerba
Dyrektor Działu Prawa Spółek
TGC Corporate Lawyers

Prawo spółek – sprawdź, jak możemy pomóc: