Nowelizacja Ustawy Antyzatorowej z podpisem prezydenta

4 listopada 2022 r. Sejm uchwalił nowelizację tzw. Ustawy Antyzatorowej (tj. ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych). 14 listopada Ustawę Nowelizującą podpisał prezydent i obecnie oczekuje ona na ogłoszenie W Dzienniku Ustaw. Ustawa wprowadza szereg zmian dla przedsiębiorców, m.in. w zakresie obowiązku informowania o statusie dużego przedsiębiorcy oraz składania corocznych sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

4 listopada 2022 r. Sejm przyjął dziewięć z dziesięciu poprawek Senatu do nowelizacji ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 893), znanej jako: „Ustawa Antyzatorowa”, oraz ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Tego samego dnia ustawa o zmianie ww. ustaw (zwana dalej „Ustawą Nowelizującą”) została uchwalona przez Sejm. Prezydent podpisał Ustawę Nowelizującą 14 listopada 2022 roku i aktualnie oczekuje ona na ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Poniżej zaprezentowano najważniejsze zmiany, uproszczenia i ograniczenia przewidziane w niniejszej nowelizacji.

Zmiana zakresu stosowania Ustawy Antyzatorowej

Pierwszą ze zmian jakie wprowadza Ustawa Nowelizująca jest doprecyzowanie zakresu zastosowania Ustawy Antyzatorowej. Mianowicie, po wejściu w życie nowelizacji Ustawa Antyzatorowa nie będzie miała zastosowania do długów objętych postępowaniem upadłościowym bądź jakimkolwiek z postępowań restrukturyzacyjnych, jednakże dopiero od dnia ogłoszenia upadłości albo otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.

Do tego momentu przepisy ustawy będą musiały być więc w całości stosowane, a zatem tak długo jak nie zostanie ogłoszona upadłość albo otwarte postępowanie restrukturyzacyjne wierzyciele będą obowiązani wypełniać wymogi Ustawy Antyzatorowej.

Uproszczenia w zakresie obowiązku składania oświadczeń o statusie dużego przedsiębiorcy

Ustawa Nowelizująca wprowadza uproszczenia w zakresie obowiązku składania oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy jakie strona transakcji ma obowiązek złożyć drugiej stronie. W chwili obecnej oświadczenie takie należy składać przy każdej transakcji, najpóźniej w momencie jej zawarcia.

Po zmianie Ustawy Antyzatorowej, obowiązek będzie trzeba wypełniać jednorazowo, wobec tego samego podmiotu, najpóźniej przy zawarciu pierwszej transakcji, a gdy status dużego przedsiębiorcy nabywa się później, to przy zawarciu kolejnej transakcji. Z kolei, w przypadku utraty takiego statusu oświadczenie o tym złożyć należy najpóźniej w momencie zawarcia pierwszej transakcji handlowej między stronami po utracie tego statusu.

Ograniczenie w umownym wyłączeniu cesji wierzytelności

Kolejną zmianą jest wprowadzenie ograniczenia w możliwości umownego wyłączenia przelewu (cesji) wierzytelności w określonych przypadkach. Zgodnie z Ustawą Nowelizującą bezskuteczne będą postanowienia umowy wyłączające albo ograniczające prawo wierzyciela do przelewu wierzytelności, jeżeli dłużnikiem jest duży przedsiębiorca a wierzycielem mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca.

Bezskuteczność takich postanowień powstanie od momentu upływu terminu płatności (wymagalności świadczenia). Oznacza to, że postanowienia zabraniające wierzycielowi dokonywania cesji w czasie, gdy termin zapłaty jeszcze nie upłynął pozostaną prawnie wiążące, jednakże począwszy od pierwszego dnia po upływie tego terminu, mikro, mały lub średni przedsiębiorca będzie mógł dokonać cesji wierzytelności przysługującej mu w stosunku do dużego przedsiębiorcy niezależnie od istnienia takiego zastrzeżenia umownego. Przypomnieć trzeba, że zgodnie z ogólnymi przepisami kodeksu cywilnego przelew wierzytelności jest praktycznie zawsze dopuszczalny bez zgody dłużnika, chyba że inaczej zastrzeżono w umowie.  

Warto dodać, że przepis ten nie będzie miał zastosowania do transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny, zatem w takim przypadku umowny zakaz cesji będzie obowiązywał również po upływie terminu płatności.

Ograniczenie kręgu podmiotów zobowiązanych do składania sprawozdań

Istotną zmianą wprowadzoną przez Ustawę Nowelizującą jest ograniczenie kręgu podmiotów, które mają obowiązek składania sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Po wejściu w życie nowelizacji obowiązek ten przestanie dotyczyć podatkowych grup kapitałowych, a obejmował będzie jedynie podatników, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym, przekroczyła równowartość 50 mln euro. Ponadto z obowiązku tego zwolniono podmioty publiczne będące podmiotami leczniczymi oraz państwowe i samorządowe spółki kapitałowe będące podmiotami leczniczymi.

Ograniczenia zakresu sprawozdania

Oprócz opisanego powyżej wyłączenia podmiotowego, Ustawa Nowelizująca wyłącza także pewne kategorie zobowiązań z obowiązku uwzględnienia w sprawozdaniu. Mianowicie, w sprawozdaniu nie uwzględnia się świadczeń pieniężnych wynikających z działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej; przedawnionych oraz wynikających z transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są podmioty należące do tej samej grupy kapitałowej.

Warto też wskazać, że zakres informacji objętych sprawozdaniem również uległ zmianie.

Definicja nadmiernego opóźnienia

Ustawa Nowelizująca doprecyzowuje również definicję nadmiernego opóźnienia się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych. Mianowicie, od dnia wejścia w życie Ustawy Nowelizującej o nadmiernym opóźnieniu ze spełnieniem świadczeń pieniężnych decydować będzie jedynie wymagalna suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez dany podmiot wynoszących co najmniej 2 000 000 złotych w okresie 3 kolejnych miesięcy.

Instytucja wystąpienia Prezesa UOKiK bez konieczności wszczynania postępowania

Zmiana w Ustawie Antyzatorowej dotyczy również postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Ustawa Nowelizująca przyznaje Prezesowi UOKiK możliwość wystąpienia do podmiotów będących podmiotami transakcji handlowej niebędących jednocześnie podmiotami publicznymi w sprawach z zakresu przeciwdziałania nadmiernemu opóźnianiu się ze spełnieniem świadczeń pieniężnych bez konieczności wszczynania postępowania. Podmiot, do którego wystąpienie zostało skierowanie może przekazać swoje stanowisko w sprawie w terminie określonym przez Prezesa UOKiK, nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wystąpienia.

Administracyjne kary pieniężne

Ustawa Nowelizująca wprowadza również zmiany w zakresie kar pieniężnych stosowanych przez Prezesa UOKiK. Dotychczas, w przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźnienia się ze spełnieniem świadczenia Prezes UOKiK miał obowiązek nałożyć karę pieniężną, natomiast po nowelizacji Ustawy Antyzatorowej będzie to jedynie uprawnienie Prezesa UOKiK.

Ustawa Nowelizująca wprowadza również zasady wyliczania wysokości takich kar, a także okoliczności jakie należy uwzględnić przy ich wymierzaniu, którymi są:

• waga i okoliczności naruszenia,
• działania strony w celu zaprzestania naruszenia, współpraca strony, która dopuściła się naruszenia z Prezesem UOKiK,
• spełnienie przez stronę w toku postępowania wszystkich niespełnionych dotychczas w terminie świadczeń pieniężnych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Ustawa Nowelizująca przewiduje również możliwość obniżenia wysokości administracyjnej kary pieniężnej o 20%, jeżeli strona postępowania uiści ją w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji w całości oraz zrzeknie się wobec Prezesa UOKiK prawa do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Jednocześnie wprowadzono obligatoryjne podwyższenie kary w przypadku „recydywy”, tj. w przypadku, gdy w okresie 2 lat od dnia, w którym pierwsza decyzja stała się ostateczna Prezes UOKiK ponownie stwierdzi nadmierne opóźnianie się ze spełnieniem świadczenia przez ten sam podmiot, wysokość kary administracyjnej zostanie podwyższona o 50%.

Zgodnie z Ustawą Nowelizującą podmiot obciążony karą będzie miał możliwość złożenia wniosku o odroczenie płatności kary albo wniosku o rozłożenie jej na raty.

Wejście w życie zmian wprowadzonych Ustawą Nowelizującą

Większość z uchwalonych zmian ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, za wyjątkiem m.in. przepisów dotyczących terminu składania sprawozdań, wartości świadczeń, które nie podlegają raportowaniu, korekt sprawozdań, nakładania kary grzywny na osoby będące odpowiedzialne za przekazanie sprawozdań, które mają wejść w życie 1 stycznia 2023 r., oraz zmian w zakresie bezskuteczności zastrzeżenia umownego zakazującego albo ograniczającego przelew wierzytelności, które mają wejść w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Istotne jest również to, że do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosowane będą przepisy dotychczasowe.

Prawo gospodarcze – sprawdź, jak możemy pomóc: