4.03.2021 Prawo pracy

Odpowiedzialność pracownika za szkodę na mieniu pracodawcy


W codziennej pracy niemal każdy pracownik wykorzystuje mienie zapewnione przez pracodawcę – sprzęt komputerowy używany w biurze lub podczas pracy zdalnej, maszyny niezbędne do pracy czy całe wyposażenie zakładu pracy. Jakie skutki może mieć działanie pracownika, który wyrządzi szkodę na mieniu pracodawcy?

Ochrona mienia pracodawcy stanowi jeden z podstawowych obowiązków pracowniczych, więc jej brak daje pracodawcy możliwość podjęcia odpowiednich kroków celem pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności za następstwa jego działania. Na gruncie przepisów Kodeksu pracy pracodawca może wyciągnąć wobec pracownika różne konsekwencje, których rodzaj zależy m.in. od umyślności wyrządzenia szkody (lub jej braku), a także od tego czy mienie zostało powierzone pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się.

Zobacz także: Jak pracodawcy powinni przygotować się do ochrony sygnalistów

Odpowiedzialność pracowników za szkody – najważniejsze kategorie

  • Odpowiedzialność porządkowa pracowników

Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, pracodawca może stosować kary porządkowe, tj. karę upomnienia oraz karę nagany. Po stwierdzeniu naruszenia i wysłuchaniu pracownika, pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie o zastosowanej karze. W zawiadomieniu pracodawca wskazuje również rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informuje go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia.

Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika, z których jest usuwany po roku nienagannej pracy (może to nastąpić wcześniej na wniosek pracodawcy lub organizacji związkowej reprezentującej pracownika). Po usunięciu odpisu zawiadomienia z akt osobowych pracownika, karę uważa się za niebyłą. Należy pamiętać, że kara porządkowa może być zastosowana wyłącznie w okresie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego oraz w ciągu 3 miesięcy od dopuszczenia się naruszenia przez pracownika.

  • Odpowiedzialność materialna pracowników

W niektórych sytuacjach pracownik może zostać zobowiązany do zapłaty odszkodowania w związku z wyrządzoną szkodą. Dzieje się tak, jeżeli szkoda powstała wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych z winy pracownika. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Nie można mu przypisać odpowiedzialności za szkodę w zakresie, w którym pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania lub zwiększenia.

Wysokość odszkodowania zależy od umyślności wyrządzonej szkody – jego wysokość inaczej będzie się kształtowała, jeżeli pracownik chciał uszkodzić mienie pracodawcy lub gdy przewidział skutek swojego działania w postaci szkody, ale go nie przerwał, natomiast w stosunku do pracownika, który dopuścił się niedbalstwa (tj. przewidywał możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszczał, że zdoła go uniknąć, albo też nie przewidywał możliwości nastąpienia tych skutków, choć powinien i mógł je przewidzieć) wprowadzono pewne ograniczenia:

  • pracownik, który umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości
  • pracownik, który wyrządził szkodę przez niedbalstwo zapłaci odszkodowanie w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Obowiązek wykazania okoliczności, które uzasadniają odpowiedzialność pracownika spoczywa na pracodawcy.

  • Odpowiedzialność materialna za mienie powierzone pracownikowi

Pracownik, któremu powierzono mienie z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się zobowiązany jest do naprawienia szkody w pełnej wysokości, bez względu na to, czy szkoda powstała z jego winy czy nie. Pracownik może uniknąć poniesienia odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn, które nie były od niego zależne, w szczególności jeśli pracodawca nie zapewnił warunków odpowiednich do zabezpieczenia mienia.

  • Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych może skutkować rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wyrządzenie szkody na mieniu pracodawcy może stanowić ciężkie naruszenie obowiązku dbałości o mienie, w konsekwencji pracodawca może jednostronnie zadecydować o zakończeniu stosunku pracy nawiązanego z pracownikiem.

Dopuszczalne jest rozwiązanie w tym trybie umowy o pracę każdego rodzaju, a także rozwiązanie umowy w trakcie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia pomimo braku wcześniejszego zastosowania łagodniejszych środków (np. kar porządkowych), a dodatkowo nie ma obowiązku uprzedniego wysłuchania pracownika i poinformowania go o zamiarze rozwiązania umowy w tym trybie.

Autorka:

Zofia Kurluta
Aplikant Radcowski

Prawo pracy – sprawdź, jak możemy pomóc:


Chcesz być na bieżąco?
Subskrybuj nasz newsletter!
Pełna treść zgody

TGC Corporate Lawyers

ul. Hrubieszowska 2
01-209 Warszawa
Polska

+48 22 295 33 00
contact@tgc.eu

NIP: 525-22-71-480, KRS: 0000167447,
REGON: 01551820200000. Sąd Rejonowy dla
m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy

Mapa