Zagraniczny przewoźnik drogowy a oddział w Polsce – przepisy i wymogi

W jednej z poprzednich publikacji dokonaliśmy analizy pojęć przedsiębiorcy i działalności gospodarczej w kontekście ustawy Prawo przedsiębiorców z 6 marca 2018 r. oraz przedstawiliśmy różnice w wykładni tych pojęć dokonywanej w ramach poszczególnych gałęzi prawa. Teraz kontynuujemy te rozważania, skupiając się na specyfice działalności oddziału przedsiębiorcy zagranicznego oraz wykonywaniu zawodu przewoźnika drogowego. Jeśli jesteś zagranicznym przedsiębiorcą i chcesz rozpocząć działalność obejmującą usługi transportu drogowego w Polsce, ten artykuł jest dla Ciebie.

Pojęcie przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej a przepisy prawne

Podstawowym aktem prawnym zawierającym definicję przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej w polskim porządku prawnym jest ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców.

Przedsiębiorcą – zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 wymienionej ustawy – jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

Działalnością gospodarczą – zgodnie z art. 3 wymienionej ustawy – jest z kolei zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Przedsiębiorca i działalność gospodarcza w transporcie

Ustawa o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. nie definiuje autonomicznie pojęcia przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej odsyłając w tym zakresie do ustawy Prawo przedsiębiorców.  Uznać zatem należy, że przewoźnik drogowy jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 i 2 ustawy Prawo przedsiębiorców, prowadzącym działalność w zakresie usług transportu drogowego, które są szczególnym rodzajem działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców.

Definicja oddziału przedsiębiorcy zagranicznego w świetle prawa polskiego

Definicję oddziału przedsiębiorcy zagranicznego oraz określenie zasad podejmowania przez odziały przedsiębiorców zagranicznych działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odnaleźć można w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie z art. 3 pkt 4 wymienionej ustawy oddział zagranicznego przedsiębiorcy jest wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie częścią działalności gospodarczej, wykonywanej przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.  Zgodnie z art. 4. ust. 1 tej samej ustawy, osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach, jak obywatele polscy.

Zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika

Podjęcie i wykonywanie transportu drogowego wymagają zgodnie z art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 września 2021 r. o transporcie drogowym uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, na zasadach określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. Zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego udziela się przedsiębiorcy, jeżeli spełnia wymagania określone w rozporządzeniu (WE) nr 1071/2009.

Zgodnie z art. 3 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, jednym z kilku warunków stawianych przedsiębiorcy ubiegającemu się o uzyskanie zezwolenia na dostęp do wykonywania zawodu przewoźnika drogowego jest posiadanie rzeczywistej i stałej siedziby położonej w jednym z państw członkowskich.

Odział przedsiębiorcy zagranicznego jako przewoźnik drogowy w Polsce

Na tle przywołanych regulacji pojawia się pytanie, czy przedsiębiorca zagraniczny działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może – za pośrednictwem utworzonego na terytorium naszego kraju oddziału – prowadzić działalność przewoźnika drogowego. Innymi słowy zasadnym jest pytanie, czy odział przedsiębiorcy zagranicznego może samodzielnie ubiegać się o wydanie przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz o uzyskane licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy.

Tak postawione pytanie było przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie prowadzonej przed Naczelnym Sądem Administracyjnym pod sygn. akt II GSK 184/20, w której wydano wyrok w dniu 17 listopada 2022 r.

W ramach powyższej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał skargę kasacyjną oddziału przedsiębiorcy zagranicznego na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, utrzymujący w mocy decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego w przedmiocie odmowy udzielenia oddziałowi przedsiębiorcy zagranicznego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.

Naczelny Sąd Administracyjny po dokonaniu szczegółowej analizy – między innymi takich pojęć jak – pojęcie przedsiębiorcy, działalności gospodarczej, działalności z zakresu transportu drogowego, jak również analizy warunków, jakie musi spełnić przewoźnik drogowy w celu uzyskania dostępu do możliwości wykonywania zawodu przewoźnika drogowego, doszedł do przekonania, że żaden z przywołanych w uzasadnieniu wyroku przepisów nie uznaje oddziału przedsiębiorcy zagranicznego za odrębny podmiot mogący samodzielnie wykonywać działalność i tym samym być przedsiębiorcą. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, oddział przedsiębiorcy zagranicznego jest jedynie częścią przedsiębiorstwa zagranicznego, które to przedsiębiorstwo w polskim prawie zdefiniowane jest art. 55¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny. Odział nie jest także jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, ponieważ kwestie wykonywania działalności przy pomocy oddziałów reguluje tylko ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, nie odsyłając w tym zakresie do innych aktów prawnych. Tym samym oddział nie jest przedsiębiorcą i nie posiada odrębnej od przedsiębiorcy osobowości prawnej.

Jak dalej wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, podmiot zagraniczny prowadzący działalność na terytorium Polski w formie oddziału, traktowany jest jako jeden podmiot – przedsiębiorca zagraniczny. Rejestracja oddziału przedsiębiorcy zagranicznego jest jednoznaczna z rejestracją przedsiębiorcy zagranicznego. Oddział posiada więc jedynie samodzielność organizacyjną (jest wydzielony ze struktur firmy macierzystej), natomiast nie posiada możliwości prowadzenia działalności gospodarczej we własnym imieniu i na własny rachunek, zaś prowadzona działalność stanowi jedynie część działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego. Wobec tych okoliczności, zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, podmiotem prowadzącym działalność w Polsce pozostaje przedsiębiorca zagraniczny (pomimo utworzenia przez niego oddziału w Polsce).

W świetle powyższego Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że prawidłowe jest stanowisko Głównego Inspektora Transportu Drogowego odmawiające oddziałowi przedsiębiorcy zagranicznego udzielenia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego oddział nie może być podmiotem praw i obowiązków, ani nie może samodzielnie prowadzić działalności gospodarczej na terenie Polski w zakresie działalności transportowej. To przedsiębiorca zagraniczny winien wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, jednakże nie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w kraju gdzie posiada swoją siedzibę. Szczegółowe warunki ubiegania się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika określone powinny być dla danego przedsiębiorcy zagranicznego zgodnie z regulacjami prawnymi kraju jego siedziby.

Transport drogowy w Polsce – spółka celowa optymalnym rozwiązaniem

W świetle przywołanego stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego stwierdzić należy, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie ma możliwości uzyskania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jak również licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy. Aktualne stanowisko Głównego Inspektora Transportu Drogowego jest bowiem zbieżne ze stanowiskiem przedstawionym w przywołanym orzeczeniu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

W przypadku planowania rozpoczęcia działalności transportowej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej przez przedsiębiorcę zagranicznego w zakresie działalności transportowej zdecydowanie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest założenie odrębnej spółki celowej. Taka spółka będzie mogła bez przeszkód ubiegać się zarówno o wydanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jak i o uzyskane licencji wspólnotowej dotyczącej międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy. Alternatywnie, przedsiębiorca zagraniczny, w szczególności mający siedzibę w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej, może ubiegać się o stosowne zezwolenia związane z prowadzeniem działalności transportowej w kraju swojej siedziby i na tej podstawie wykonywać transporty drogowe na terytorium Polski.  

Dowiedz się, jak zaoszczędzić czas i pieniądze. Sprawdź naszą usługę:

Zakładanie spółek, oddziałów i przedstawicielstw