4.11.2019 Prawo gospodarcze

Zmiany w uzasadnieniu orzeczeń i postępowaniu odwoławczym


W tym tygodniu wchodzi w życie długo oczekiwana nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzająca szereg zmian mających na celu usprawnienie i przyspieszenie procesu cywilnego.

O kluczowych zmianach dotyczących przygotowania postępowania oraz postępowania gospodarczego mogli Państwo przeczytać w naszych poprzednich artykułach. Nowelizacja wprowadza również kluczowe zmiany w zakresie uzasadniania orzeczeń i postępowania odwoławczego, które będą miały istotny wpływ na czynności stron postępowania.

Nowe zasady uzasadniania orzeczeń

Od 21 sierpnia tego roku wniosek o uzasadnienie kosztuje 100 złotych.  Jeśli ktoś nie wniesie opłaty to sąd obecnie wzywa do jej uzupełnienia. Począwszy od 7 listopada to się zmieni i sąd odrzuci każdy nieopłacony wniosek, bez wcześniejszego wzywania do usunięcia braku. Jest to o tyle istotne, że uzyskanie uzasadnienia wyroku będzie stanowić podstawę wniesienia środka zaskarżenia (za wyjątkiem skargi kasacyjnej lub skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia). Również treść wniosku o uzasadnienie ulegnie zmianie – należy wyraźnie wskazać, czy żądanie dotyczy całości wyroku czy części, a jeżeli części to jakiej.

Zgodnie z nowymi dyrektywami wszystkie uzasadnienia mają być zwięzłe oraz zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, obejmującej ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W sprawach, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza jednego tysiąca złotych, uzasadnienie wyroku zasadniczo ma się ograniczać do wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia.

W postępowaniu apelacyjnym i zażaleniowym uzasadnienie będzie przez sąd sporządzane w ciągu dwóch tygodni od dnia ogłoszenia lub wydania orzeczenia. Co istotne, sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku z urzędu nie zwalnia strony od obowiązku zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem.  Ponadto wniosek o uzasadnienie będzie zawsze konieczny w przypadku jeśli sąd rozpoznający apelację / zażalenie postanowi o oddaleniu środka zaskarżenia lub zmieni zaskarżone orzeczenie.

Jeżeli w postępowaniu apelacyjnym sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji, a w apelacji nie zgłoszono zarzutów dotyczących tych ustaleń, uzasadnienie wyroku może zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Usprawnienie postępowania apelacyjnego

W nowej apelacji nastąpi uproszczenie czynności kontroli formalnej – sąd I instancji utraci dotychczasowe kompetencje  w tym zakresie, zaś czynności związane z nadaniem biegu apelacji będzie mógł wykonywać również referendarz sądowy.

Zmianom ulegnie również termin na sporządzenie apelacji – do 3 tygodni, gdy sąd przedłużył termin do sporządzenia pisemnego uzasadnienia – oraz sama konstrukcja apelacji. Przy stawianiu zarzutów co do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia strony będą zobowiązane wskazywać konkretne fakty ustalone przez sąd pierwszej instancji niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy lub istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone. Powołując nowe fakty lub dowody, na stronach ciążyć będzie obowiązek uprawdopodobnienia, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo potrzeba ich powołania wynikła później, a przy powołaniu dowodu utrwalonego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk – oznaczenia konkretnej jego części.

Sąd apelacyjny może ponadto rozpoznać apelacji na posiedzeniu niejawnym, zawsze gdy uzna, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, a żadna ze stron nie skorzystała z prawa do żądania przeprowadzenia rozprawy oraz w przypadku rozpoznania apelacji od wyroku oddalającego pozew oczywiście bezzasadny. Po 7 listopada niezgłoszenie wniosku o rozpoznanie apelacji na rozprawie może zawsze pozbawić stronę możliwości obrony na rozprawie.

Nowością będzie również możliwość rozpoznania sprawy przez sąd I instancji działający w tym samym składzie, co wydał wyrok, który sąd II instancji uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Odciążenie sądów II instancji w postępowaniu zażaleniowym

Począwszy od 7 listopada zażalenie do sądu drugiej instancji przysługiwać będzie wyłącznie przy zaskarżaniu postanowień sądu pierwszej instancji kończących postępowanie w sprawie oraz postanowień sądu pierwszej instancji i zarządzeń przewodniczącego, których przedmiotem jest:

  • zwrot pisma wniesionego jako pozew, z którego nie wynika żądanie rozpoznania sprawy;
  • zwrot pozwu;
  • odmowa odrzucenia pozwu;
  • przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie;
  • zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
  • zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu zwrot opłaty lub obciążenie kosztami sądowymi – jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy.

Pozostałe zażalenia będzie rozpoznawał ten sam sąd, w innym składzie.

Czytaj także: Powrót postępowania gospodarczego

Nowe kompetencje referendarzy sądowych i skarga na ich czynność

Począwszy od 7 listopada referendarze sądowi zyskają nowe kompetencje (obejmujące czynności kontroli prawidłowości wniesionej apelacji, w postępowaniu nakazowym oraz orzekania o należnościach osób trzecich w procedurze cywilnej), co skutkuje wprowadzeniem nowych zasad zaskarżania wydanych przez nich orzeczeń.

Zasadą będzie, że skarga na czynności referendarza służy we wszystkich przypadkach, w których na postanowienie sądu służyłoby zażalenie lub apelacja. Skargę należy wnieść do sądu, w którym referendarz sądowy wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie tygodnia od dnia jego doręczenia, a jeżeli zażądano uzasadnienia tego orzeczenia – od dnia jego doręczenia wraz z uzasadnieniem.

Na skutek skargi uprawnionego orzeczenia referendarza sądowego traci moc, zaś w przypadku gdy dotyczy postanowienia w przedmiocie kosztów sądowych lub kosztów procesu oraz na postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego wykonalność tego postanowienia jest wstrzymana.

Po wniesieniu skargi, sąd, przy którym działa referendarz, będzie rozpoznawać sprawę jako sąd pierwszej instancji. Jeżeli skarga jest oczywiście uzasadniona, referendarz sądowy, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie tygodnia od dnia wniesienia skargi będzie uprawniony stwierdzić zasadność skargi i w miarę potrzeby wydać ponowne orzeczenie, na które również służy skarga.

Autor:

Paweł Góra
Attorney-at-law, Associate
TGC Corporate Lawyers

Prawo gospodarcze – sprawdź, jak możemy pomóc:


Chcesz być na bieżąco?
Subskrybuj nasz newsletter!
Pełna treść zgody

TGC Corporate Lawyers

ul. Hrubieszowska 2
01-209 Warszawa
Polska

+48 22 295 33 00
contact@tgc.eu

NIP: 525-22-71-480, KRS: 0000167447,
REGON: 01551820200000. Sąd Rejonowy dla
m.st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy

Mapa