AI Act przyjęty. Sztuczna inteligencja pod kontrolą UE

13 marca 2024 r., po długich pracach Parlament Europejski przyjął Rozporządzenie dotyczące sztucznej inteligencji (tzw. AI Act). Ta przełomowa regulacja ma uporządkować zasady używania narzędzi wykorzystujących sztuczną inteligencję.

Kompleksowa regulacja dotycząca AI

Dlaczego Rozporządzenie dotyczące sztucznej inteligencji jest takie istotne, a jego przyjęcie tak szeroko komentowane? Otóż jest to pierwsza na świecie kompleksowa regulacja dotycząca systemów sztucznej inteligencji. Porządkuje ona zagadnienia związane z AI, wprowadza system klasyfikacji systemów oraz mechanizmy mające chronić użytkowników.

Na oficjalnej stronie Parlamentu Europejskiego czytamy, że AI Act ma „chronić prawa podstawowe, demokrację, praworządność i środowisko przed systemem sztucznej inteligencji wysokiego ryzyka”.

Przegląd prac organów UE i treść Rozporządzenia wskazują jednoznacznie, że główną troską legislatorów było zapewnienie bezpieczeństwa obywateli – użytkowników systemów w obliczu przyspieszającego cały czas rozwoju sztucznej inteligencji przy jednoczesnym zagwarantowaniu warunków do dalszego rozwoju takich narzędzi w Europie.

Ten cel europejski prawodawca chce osiągnąć poprzez kategoryzację systemów opartych na sztucznej inteligencji ze względu na ryzyko stwarzane przez daną technologię dla podstawowych praw i wolności.

AI Act – 4 poziomy ryzyka

AI Act definiuje cztery poziomy ryzyka:

• nieakceptowalne,
• wysokie,
• ograniczone, oraz
• minimalne.

Podział ten stanowi w zasadzie rdzeń nowej regulacji, która ma za zadanie stworzyć akceptowalne podstawy do funkcjonowania systemów AI charakteryzujących się wyższym stopniem ryzyka. Oczywiście narzędzia zaliczane do kategorii ryzyka nieakceptowalnego będą całkowicie zakazane.

Systemy scharakteryzowane jako należące do kategorii wysokiego ryzyka zostały w Rozporządzeniu obwarowane szeregiem ograniczeń dotyczących na przykład przetwarzania lub wykorzystywania poszczególnych kategorii danych zbieranych przez systemy AI.

Rozporządzenie przyjęte w środę przez Parlament Europejski z jednej strony ma chronić prawa i wolności osób fizycznych, a z drugiej zapewnić, że narzędzia oparte na sztucznej inteligencji będą mogły być dalej rozwijane, ale już w jasno określonych ramach prawnych.

W zamierzeniu twórców AI Act, poprzez wyznaczenie ram regulacyjnych tworzenia i stosowania modeli sztucznej inteligencji, ma tchnąć nowe życie w europejskie podmioty z branży hi-tech, w tym powstające licznie startupy. Ma też umożliwić im rozwijanie nowych narzędzi wykorzystujących AI oraz budowanie ich konkurencyjnej pozycji wobec producentów spoza Unii (głównie USA i Chin).

AI Act wkrótce wejdzie w życie

Rozporządzenie dotyczące sztucznej inteligencji czeka jeszcze na przyjęcie Rady UE. Powinno ono nastąpić jeszcze przed końcem obecnej kadencji organów Unii Europejskiej. AI Act ma wejść w życie dwadzieścia dni po publikacji w Dzienniku Urzędowym UE, a w pełni obowiązywać będzie 24 miesiące po wejściu w życie (z pewnymi wyjątkami). Można się więc spodziewać, że przy sprawnym przeprocedowaniu Rozporządzenia przez Radę może ono wejść w życie już w maju lub czerwcu bieżącego roku.