Przegląd prawny TGC – październik 2023

Zmiany w przepisach oraz ciekawe rozstrzygnięcia – październik 2023.

1. Znowelizowany Kodeks karny wszedł w życie  

1 października 2023 r. weszła w życie jedna z najbardziej kontrowersyjnych od lat nowelizacja Kodeksu karnego, tj. ustawa z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy ‒ Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 2600). Akt nie tylko zaostrza kary za najcięższe przestępstwa i wprowadza nowy katalog kar, np. bezwzględne dożywocie, ale również przewiduje zaostrzenie odpowiedzialności karnej za przestępstwa gospodarcze. 

Jedną z istotnych dla przedsiębiorców zmian jest zwiększenie wymiaru kary za przestępstwa fakturowe.  Od 1 października za przestępstwa te grozi kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.  

Znowelizowany Kodeks karny przewiduje nowy rodzaj przestępstwa korupcji powiązany z tzw. wielką wartością finansową, czyli przekraczającą kwotę 1 mln. zł. W świetle nowych przepisów „kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej wielkiej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3 do 20 (art. 229 § 4a k.k.). Zmiana dotyczy również osób przyjmujących łapówkę lub jej obietnicę.  

Kluczowe dla uczestników obrotu gospodarczego jest też usunięcie z Kodeksu karnego kary 25 lat pozbawienia wolności za przestępstwa z wykorzystaniem faktur na kwoty wyższe niż 10 mln. zł. Modyfikacji uległy ustawowe granice kary pozbawienia wolności, tj. art. 37 k.k. Aktualnie środek ten wymierza się w granicach 1 miesiąc – 30 lat. Zmiana ta będzie miała wpływ na wymiar kar w przestępstwach gospodarczych, nawet tych nieregulowanych przez Kodeks karny.  

Dowiedz się więcej. 

2. Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego 

Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (UKUR), tj. Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz niektórych innych ustaw, weszła w życie 5 października 2023 r. Celem zmian przepisów było przede wszystkim usprawnienie obrotu ziemią rolną, np. przez rozszerzenie katalogu przypadków, w których nie będą stosowane przepisy UKUR lub nabycie gruntu rolnego nie będzie wymagało zgody Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR). Nowelizacja rozszerzyła również prawo pierwokupu oraz prawo nabycia udziałów i akcji spółek kapitałowych przysługujące KOWR, a także uprawnienia tego organu. Nowe przepisy umożliwiają zakup nieruchomości rolnej szerszemu gronu podmiotów.   

Ważną zmianą jest również rozszerzenie katalogu osób bliskich o rodziców małżonka, macochę oraz ojczyma, co zmienia zasady dziedziczenia nieruchomości rolnych. Umożliwi to szersze przekazywanie nieruchomości rolnych w ramach rodziny.  

Nowelizacja UKUR jest szczególnie istotna w kontekście transakcji M&A. Ustawodawca zaproponował nowy katalog procesów korporacyjnych umożliwiających zbycie lub nabycie nieruchomości rolnej.  

Dowiedz się więcej.  

3. Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej – darmowa ochrona prawna dla pracowników  

1 listopada 2023 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, tj. Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw. Akt ten ma zagwarantować pracownikom socjalnym bezpłatną ochronę prawną w związku z pełnionymi przez nich czynnościami służbowymi. Osoby te mają mieć zapewnioną darmową pomoc prawną lub zwrot połowy poniesionych kosztów w przypadku postępowania karnego, w którym występują w charakterze pokrzywdzonych lub oskarżycieli posiłkowych. Za zapewnienie pomocy prawnej lub zwrot kosztów odpowiedzialna będzie placówka, w której zatrudniony jest pracownik socjalny lub właściwa jednostka samorządu terytorialnego. 

Dowiedz się więcej. 

4. Nowelizacja Kodeksu cywilnego – nowe zasady dziedziczenia 

W pierwszej połowie listopada br. wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego w zakresie zasad dziedziczenia. Jedną ze zmian jest zawężenie kręgu osób uprawnionych do dziedziczenia ustawowego. W przypadku dojścia do dziedziczenia zstępnych dziadków, którzy nie dożyli otwarcia spadku, krąg spadkobierców ustawowych został ograniczony do dzieci tych dziadków, czyli rodzeństwo rodziców spadkodawcy oraz rodzeństwo cioteczne lub stryjeczne spadkodawcy. Do KC dodano również dwie nowe przesłanki do uznania spadkobiercy niegodnym dziedziczenia: 

1. Uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego orzeczonego wyrokiem sądowym wobec spadkodawcy oraz 

2. Uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcę. 

Nowelizacja KC wejdzie w życie 15 listopada 2023 r., a nowe przepisy będą miały zastosowanie do spadków otwartych po dniu wejścia w życie ustawy.  

Dowiedz się więcej. 

5. Rośnie liczba skarg zgłaszanych do PIP i wysokość kar nakładanych na pracodawców 

Pracownicy coraz chętniej składają skargi do Państwowej Inspekcji Pracy. Tak wynika ze sprawozdania z działalności PIP za zeszły rok. W 2022 r. organ otrzymał powyżej 50,5 tys. skarg, co stanowi 10% więcej niż rok wcześniej. Rośnie również liczba kontroli przeprowadzanych przez PIP. W zeszłym roku było ich blisko 59,6 tys.  

Z raportu PIP wynika, że brak wypłaty pensji lub jej nieterminowa wypłata, nieprawidłowe rozliczenia wynagrodzenia za urlop, a także niezgodne z przepisami rozwiązanie umowy były najczęstszymi przyczynami zgłaszania nieprawidłowości. Na skutek przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy wyegzekwowali w 2022 r. aż 19,2 mln złotych na rzecz skarżących. Znaczna część tej kwoty dotyczyła wypłaty pracownikom należnych wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy. W 2022 r. PIP wydał decyzje nakazujące wypłatę tych świadczeń na kwotę 73,2 mln złotych.    

O kontrolach PIP mówiła ostatnio nasza ekspertka na łamach portalu FOCUS ON Business. Link do wypowiedzi. 

6. Nowelizacja Kodeku spółek handlowych 

Niedawno weszła w życie nowelizacja Kodeksu spółek handlowych będąca kolejnym etapem implementacji tzw. pakietu prawa spółek odnoszącego się do transgranicznych oraz krajowych operacji reorganizacji spółek. Głównym celem noweli jest implementacja unijnych dyrektyw dotyczących transgranicznych reorganizacji. 

Wybrane zmiany w procesach reorganizacyjnych:   

• wprowadzenie możliwości przekształcenia transgranicznego spółek kapitałowych  
• wprowadzenie nowego rodzaju uproszczonego połączenia spółek  
• przyznanie spółce komandytowo-akcyjnej zdolności podziałowej (również transgranicznej)  
• wprowadzenia obowiązkowego opiniowania transgranicznego połączenia przez organy podatkowe  
• zwiększenie ochrony wspólników, pracowników i wierzycieli spółki podlegającej reorganizacji krajowej i transgranicznej  

• nowe zasady przeniesienia siedziby spółki do innego państwa członkowskiego UE lub państwa strony umowy o EOG  

Powyższe zmiany należy ocenić pozytywnie, gdyż przyczynią się do istotnego rozwoju polskiego udziału w rynku transgranicznych operacji i reorganizacji, inkorporując do prawa polskiego liczne mechanizmy przewidziane przez przepisy unijne. W zamyśle ustawodawcy omawiane regulacje mają zharmonizować zasady dotyczące reorganizacji krajowych i zagranicznych a także zwiększyć konkurencyjność przedsiębiorców polskich i ułatwić im ekspansję na rynkach unijnych – podsumowuje Anna Szczerba, Dyrektor Departamentu Prawa Spółek i Sekretariatu Korporacyjnego TGC Corporate Lawyers. 

Dowiedz się więcej.  

7. Webinar: E-doręczenia dla spółek prawa handlowego – jak przygotować się do nowego obowiązku? 

Zachęcamy do pobrania nagrania z naszego webinaru dotyczącego obowiązku przejścia na e-doręczenia przez spółki prawa handlowego, podczas którego nasi eksperci powiedzieli, jak i kiedy przygotować się do przejścia na elektroniczne doręczenia. Poruszyliśmy następujące zagadnienia:  

• Czym są e-doręczenia? 
• W jaki sposób przygotować się do nachodzących zmian? 
• Jakie podmioty są zobowiązane do korzystania z e-doręczeń? 
• Jak założyć skrzynkę z adresem do e-doręczeń? 

Obejrzyj nagranie tutaj. 

Obsługa prawna firm – sprawdź, jak możemy pomóc!