Funkcjonowanie sądów na nowych zasadach

Wejście w życie Tarczy Antykryzysowej 3.0 rozpoczęło „odmrażanie” działalności sądów powszechnych. Przyjęte rozwiązania, takie jak m. in.  przywrócenie postępowań jawnych, dopuszczenie w szerszym zakresie rozpraw na odległość oraz wznowienie terminów procesowych i sądowych mają na celu umożliwienie stronom postępowań dostępu do wymiaru sprawiedliwości jako jednego z fundamentów funkcjonowania państwa.

Powrót postępowań jawnych

W sądach ponownie mogą być przeprowadzane wszystkie postępowania jawne, a więc z udziałem stron i świadków.
Dodatkowo, w wielu nowych rodzajach spraw będzie można uzyskać wyrok bez przeprowadzania rozprawy.

Kiedy takie rozwiązanie będzie możliwe?

Sąd jest uprawniony do wydania wyroku bez przeprowadzania rozprawy lub posiedzenia jawnego, w sytuacji, gdy uzna, iż rozpoznanie sprawy jest konieczne, lecz jej jawne rozpoznanie mogłoby wywołać nadmierne zagrożenie dla zdrowia osób w nich uczestniczących, a sąd nie będzie dysponował sprzętem umożliwiającym przeprowadzenie rozprawy na odległość.

Jeżeli postepowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości, sąd może zamknąć rozprawę i wydać orzeczenie na posiedzeniu niejawnym, po uprzednim odebraniu od stron pisemnych stanowisk albo odebraniu zeznań od świadków na piśmie.

Rozprawy na odległość

Co do zasady, zgodnie z przepisami Tarczy Antykryzysowej 3.0 rozprawy będą mogły odbywać się na odległość. W konsekwencji, przesłuchania świadków lub biegłych będą odbywały się w trybie wideokonferencji z innego pomieszczenia w sądzie. Zdalnie można będzie też przesłuchiwać np. osadzonych w zakładach karnych.

Należy wskazać, iż przepis, zgodnie z którym rozprawę prowadzi się jeśli nie spowoduje to nadmiernego zagrożenia budzi wątpliwości w ocenie sędziów. Jak wskazują, nie czują się oni kompetentni do oceny, czy takie zagrożenie rzeczywiście istnieje, czy też nie, brak jest również na chwilę obecną wytycznych od ekspertów z zakresu epidemiologii, jakie warunki muszą być spełnione, żeby prowadzenie rozprawy na sali rozpraw nie narażało stron, sędziów i pracowników sądów.

Jednakże, Ministerstwo Sprawiedliwości zapowiada, iż przeanalizuje i określi w rekomendacjach dla sądów warunki dla przeprowadzania takich rozpraw, mając na uwadze możliwości techniczne i organizacyjne sądów oraz potrzebę sprawnego działania systemu przy zapewnieniu odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

Warto również zwrócić uwagę, iż w przypadku profesjonalnych pełnomocników rozprawy na odległość nie będą stanowiły większych trudności. Natomiast, może to stanowić problem dla osób bez pełnomocnika.

Zobacz także: Tarcza 3.0 – główne założenia

Sprawy o charakterze pilnym

Nowe przepisy Tarczy Antykryzysowej 3.0 wprowadzają rozszerzony katalog spraw pilnych, a więc spraw, które powinny być rozpoznawane bez zwłoki.

Już wcześniej do takich spraw zaliczano m.in. sprawy dotyczące nieletnich, przemocy w rodzinie lub posiedzenia aresztowe.

W obecnym stanie prawnym będą to również wszystkie sprawy karne, w których zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie, a także te dotyczące podjęcia warunkowego umorzenia postępowania i wykonania kary warunkowo zawieszonej oraz np. o wyrażenie zgody na zabieg medyczny.

Wśród spraw pilnych znajdą się również, m.in. przesłuchania świadków w postępowaniach dotyczących przestępstw seksualnych, co umożliwi przeprowadzenie postępowania bez względu na to, czy podejrzany o takie przestępstwo został już zatrzymany.

Wznowienie terminów

Tarcza Antykryzysowa 3.0 znosi zawieszenie terminów procesowych i sądowych np. na zaskarżenie orzeczenia lub wniesienie pisma procesowego do sądu, wprowadzonych na czas epidemii. Oznacza to, że w przypadku, gdy terminy uległy zawieszeniu, będą biegły w dalszym ciągu, a gdy terminy nie rozpoczęły biegu, zaczną biec.

Zgodnie z przepisami Tarczy Antykryzysowej 3.0 wznowienie biegu terminów nastąpi w terminie siedmiu dni od dnia jej wejścia w życie, czyli od 23 maja 2020 r.

Rozszerzenie uprawnień notariuszy

Na podstawie nowych przepisów Tarczy, notariusze są uprawnieni do wydruku dokumentów elektronicznych sporządzonych przez podmiot publiczny, np. odpisy aktów stanu cywilnego, czy dokumentów wydawanych przez organy prowadzące ewidencję gruntów i budynków, dostarczanych za pomocą elektronicznej platformy usług administracji publicznej (ePUAP).

Wydrukowany i poświadczony przez notariusza dokument będzie miał moc prawną dokumentu elektronicznego. To rozwiązanie umożliwi załatwianie spraw bez konieczności obecności w urzędach oraz bez konieczności tradycyjnej wymiany korespondencji.

Autorzy:

Grzegorz Witczak      
Dyrektor Działu Prawa Gospodarczego i nieruchomości, adwokat
TGC Corporate Lawyers

Klaudia Szatan
Aplikant Radcowski
TGC Corporate Lawyers

Spory sądowe i arbitrażowe – sprawdź, jak możemy pomóc: