Ład korporacyjny

Ład korporacyjny to zestaw podstawowych zasad, praktyk i procesów, którymi zarządza się firmą i kontroluje jej działanie. Wyznacza ramy dla działalności organizacji i służy jej prawidłowemu rozwojowi. Czym tak naprawdę jest ład korporacyjny i jak go stosować w praktyce?

Ład korporacyjny (ang. corporate governance) jest terminem używanym zamiennie z takimi pojęciami jak nadzór korporacyjny czy władztwo korporacyjne. W praktyce obejmuje wszystkie sfery zarządzania firmą – od planów działania i kontroli zarządczej po pomiar efektywności i raportowanie.

Ład korporacyjny może być postrzegany w trzech ujęciach:

• ujęcie wąskie (prawnicze) – jest to alokacja kompetencji i wzajemne relacje między organami spółki kapitałowej
• ujęcie szerokie (z zasad OECD z 2015 r.) – „Corporate Governance wiąże się z istnieniem sieci relacji między kadrą zarządzającą spółek, ich organami zarządzająco-nadzorczymi, udziałowcami /akcjonariuszami i innymi interesariuszami (stakeholders), tj. podmiotami zainteresowanymi działaniem spółki (pracownicy, wierzyciele, społeczności lokalne, państwo, itp.)
• ujęcie najszersze (systemowe) – Ład korporacyjny jest to system, czyli zbiór współzależnych i komplementarnych instytucji prawnych i ekonomicznych, mających na celu zapewnienie prawidłowego i ekonomicznie efektywnego funkcjonowania spółek kapitałowych (w szczególności spółek akcyjnych publicznych) oraz rozwiązywanie lub przynajmniej łagodzenie sprzeczności (konfliktów) interesów osób zaangażowanych w spółce.

Ład korporacyjny wiąże się zatem z istnieniem sieci relacji pomiędzy kadrą zarządzającą spółek, ich organami, wspólnikami i akcjonariuszami, i innymi interesariuszami. Oferuje strukturę za pomocą której ustalane są cele spółki, środki realizacji tych celów oraz środki umożliwiające śledzenie stanu realizacji tych celów.

Ład korporacyjny – najważniejsze cele

Cechą dobrego nadzoru korporacyjnego jest właściwe stymulowanie organów spółki i kadry zarządzającej do osiągania tych celów, których realizacja leży w interesie spółki i jej wspólników, bądź akcjonariuszy. Ponadto nadzór i istniejące procedury powinny ułatwiać skuteczne śledzenie wyników z realizacji  działań gospodarczych danej spółki , sprzyjając tym samym efektywniejszemu wykorzystaniu zasobów firmy.

Historia zasad ładu korporacyjnego w Polsce sięga roku 2001, kiedy powstał Komitet Dobrych Praktyk. Najświeższa regulacja z tego obszaru to „Dobre praktyki spółek notowanych na GPW 2016”, która składa się z 6 segmentów:

I – Polityka informacyjna i komunikacja z inwestorami:

• spółka giełdowa dba o należytą komunikację z inwestorami i analitykami, prowadząc przejrzystą i skuteczną politykę informacyjną. W tym celu zapewnia łatwy i niedyskryminujący nikogo dostęp do ujawnianych informacji, korzystając z różnorodnych narzędzi komunikacji

II – Zarząd i Rada Nadzorcza:

• Spółką giełdową kieruje zarząd, jego członkowie działają w interesie spółki i ponoszą odpowiedzialność za jej działalność. Do zarządu należy w szczególności przywództwo w spółce, zaangażowanie w wyznaczanie jej celów strategicznych i ich realizacja oraz zapewnienie spółce efektywności i bezpieczeństwa.
• Spółka jest nadzorowana przez skuteczną i kompetentną radę nadzorczą. Członkowie rady nadzorczej działają w interesie spółki i kierują się w swoim postępowaniu niezależnością własnych opinii i osądów. Rada nadzorcza w szczególności opiniuje strategię spółki i weryfikuje pracę zarządu w zakresie osiągania ustalonych celów strategicznych oraz monitoruje wyniki osiągane przez spółkę.

III – System i funkcje wewnętrzne:

• Spółka giełdowa utrzymuje skuteczne systemy: kontroli wewnętrznej, zarządzania ryzykiem oraz nadzoru zgodności działalności z prawem (compliance), a także skuteczną funkcję audytu wewnętrznego, odpowiednie do wielkości spółki i rodzaju oraz skali prowadzonej działalności.

IV – Walne Zgromadzenie i relacje z akcjonariuszami:

• Zarząd spółki giełdowej i jej rada nadzorcza powinny zachęcać akcjonariuszy do zaangażowania się w sprawy spółki, wyrażającego się przede wszystkim aktywnym udziałem w walnym zgromadzeniu.
• Walne zgromadzenie powinno obradować z poszanowaniem praw akcjonariuszy i dążyć do tego, by podejmowane uchwały nie naruszały uzasadnionych interesów poszczególnych grup akcjonariuszy.
• Akcjonariusze biorący udział w walnym zgromadzeniu wykonują swoje uprawnienia w sposób nienaruszający dobrych obyczajów.

V – Konflikty interesów i transakcje z podmiotami powiązanymi:

• Spółka powinna posiadać przejrzyste procedury zapobiegania konfliktom interesów i zawieraniu transakcji z podmiotami powiązanymi w warunkach możliwości wystąpienia konfliktu interesów. Procedury powinny przewidywać sposoby identyfikacji takich sytuacji, ich ujawniania oraz zarządzania nimi.

VI – Wynagrodzenia:

• Spółka posiada politykę wynagrodzeń co najmniej dla członków organów spółki i kluczowych menedżerów. Polityka wynagrodzeń określa w szczególności formę, strukturę i sposób ustalania wynagrodzeń członków organów spółki i jej kluczowych menedżerów.

W treści „Dobrych praktyk” przewidziano podział na:

• „Zasady”, w których zastosowanie ma w pełni formuła comply or explain (co oznacza, że w przypadku niestosowania aktualizuje się obowiązek informacji ad hoc o niezastosowaniu zasady i wyjaśnienia przyczyn ich niezastosowania)
• „Rekomendacje”- informacje na temat ich stosowania zamieszczane są wyłącznie w rocznym oświadczeniu spółki giełdowej o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego.

Zobacz także: Tarcza 7.0 obowiązuje od 1 lutego

Ład korporacyjny – sankcje

Przestrzeganie przez spółkę zasad i rekomendacji przewidzianych w „Dobrych praktykach” podlega stałemu monitorowaniu przez Giełdę i podlega sankcjom przewidzianym w Regulaminie GPW (w przypadku naruszenia zasady comply or explain) oraz odpowiedzialności za naruszenie obowiązków informacyjnych z ustawy o ofercie publicznej.

Przykładowe sankcje, które mogą zostać nałożone na spółkę lub osoby nią zarządzające:

• Obowiązek naprawienia szkody;
• Grzywna do 5 mln zł;
• Wykluczenie papierów wartościowych z rynku regulowanego;
• 5 lat więzienia.

Ponadto uchwały organów spółki publicznej naruszające „Dobre praktyki” mogą podlegać skutecznemu zaskarżeniu do sądu, co może prowadzić do ich unieważnienia.

Ład korporacyjny – nie tylko w spółkach publicznych

Ład korporacyjny pełni więc bardzo ważną rolę w spółkach publicznych. Nie oznacza to jednak, że zasad ładu korporacyjnego nie warto wdrażać w spółkach nienotowanych na giełdzie. Prawidłowe wdrożenie ładu korporacyjnego w spółce, a w szczególności zasad wynikających z nurtu tzw. „Społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa”:

• pomaga zwiększyć wydajność i wiarygodność przedsiębiorstwa w tym zakresie;
• ułatwia zidentyfikowanie i zarządzanie ryzykami związanymi ze społecznymi, środowiskowymi i etycznymi czynnikami;
• pomaga prowadzić dialog i angażować w niego interesariuszy, wspiera współpracę oraz zwiększa efektywność działania przedsiębiorstwa;
• wspiera racjonalizację wydatków – przez niższe koszty pozyskania informacji, mniejszą liczbą kryzysów oraz lepszą znajomością rynku;
• pomaga menadżerom odkrywać nowe szanse oraz wyzwania, zgodne z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu.

Ład korporacyjny warto zatem wdrożyć niezależnie od wielkości podmiotu oraz tego, czy spółka jest notowana na rynku kapitałowym czy nie.

Autor:

Paweł Góra
Radca Prawny
TGC Corporate Lawyers

Przygotowanie i wdrożenie ładu korporacyjnego – jak możemy pomóc?

Kancelaria TGC pomaga w opracowaniu koncepcji ładu korporacyjnego oraz zestawu podstawowych polityk, procedur i regulaminów kształtujących ten ład. Obejmują one prace zarządu i rady nadzorczej oraz ich komitetów. Możemy także dokonać przeglądu istniejącego ładu korporacyjnego i jego zgodności z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

Pomagamy również w opracowaniu takich dokumentów jak:

• Struktura nadzoru korporacyjnego obejmująca zadania organów spółki oraz funkcji zgodności, zarządzania ryzykiem oraz audytu wewnętrznego
• Regulaminy Prac Zarządu oraz Rady Nadzorczej
• Regulamin Prac Komitetu Audytu Rady Nadzorczej
• Polityki i procedury wyboru firmy audytorskiej
• Polityki świadczenia przez firmę audytorską usług niebędących badaniem sprawozdań finansowych spółki
• Macierze decyzyjne określające typy i progi decyzji, które mogą być podejmowane na różnych poziomach struktury organizacyjnej
• Regulamin udzielania pełnomocnictw
• Macierze kontrolne i autoryzacyjne dla kluczowych procesów biznesowych
• Dokumentacji pozwalająca na uzyskanie certyfikacji ISO 9001, ISO 27001, SA 8000, AA 1000.