Wykreślenie spółki z o. o. z rejestru przedsiębiorców bez wypełnienia jej zobowiązań

Likwidacja spółki  z o.o. wymaga, m.in. uregulowania jej zobowiązań. Co jednak w przypadku, kiedy posiadane przez nią środki nie wystarczają na pokrycie wszystkich wierzytelności?

Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi złożony zespół czynności następujących, co do zasady, po podjęciu uchwały wspólników o jej rozwiązaniu. W toku likwidacji spółki jej likwidatorzy winni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek. Nowe interesy mogą być natomiast wszczynane tylko wówczas, gdy jest to potrzebne do ukończenia spraw w toku. Wyżej wymienione czynności stanowią tzw. czynności likwidacyjne.

Zgodnie z treścią art. 275 § 2 k.s.h. podział majątku spółki (pomiędzy wspólników) musi zostać poprzedzony spłaceniem wszystkich zobowiązań spółki, zaś stosownie do art. 286 § 1 k.s.h. warunkiem jego dopuszczalności jest upływ terminu 6 miesięcy od ogłoszenia o likwidacji. Treść tych przepisów pozwala zatem jednoznacznie stwierdzić, że likwidacja spółki zostaje zakończona z chwilą podziału majątku spółki bądź podjęcia decyzji co do definitywnego przeznaczenia środków pieniężnych lub przedmiotów majątkowych przekazanych do depozytu sądowego (lub innego), na zabezpieczenie wierzytelności spornych bądź jeszcze nie wymagalnych. Takie znaczenie ma również zastosowany w art. 288 § 1 k.s.h. zwrot ,,po zakończeniu likwidacji”. Takie rozumienie pojęcia „zakończenie likwidacji” oznacza, że spieniężony majątek spółki umożliwia wykonanie wszelkich zobowiązań, które obciążają spółkę. Problem powstaje w sytuacji, gdy spieniężony majątek spółki (po zakończeniu bieżących interesów i ściągnięciu wierzytelności) nie wypełnia wszelkich zobowiązań spółki. W takim przypadku powstaje pytanie, czy wyłączona jest możliwość uznania, że likwidacja jest zakończona, a tym samym uwzględnienie wniosku likwidatora o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców.

Likwidacja spółki a podział majątku

W tym przedmiocie wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy. Zgodnie z bieżącym orzecznictwem nie powinno budzić wątpliwości, że zaspokojenie lub zabezpieczenie wszystkich wierzycieli spółki nie jest warunkiem zakończenia postępowania likwidacyjnego – jest ono, po dokonaniu wykładni literalnej art. 275 § 2 k.s.h. i 286 § 1 k.s.h. jedynie warunkiem dokonania podziału majątku spółki. Podział majątku spółki jest natomiast wymagany do zakończenia czynności likwidacyjnych i złożenia wniosku o wykreślenie spółki z KRS. Pojęcie „podział majątku” należy w tym przypadku rozumieć nie formalnie, lecz materialnie. Oznacza to, że do zakończenia bytu spółki niezbędne jest rzeczywiste dokonanie podziału majątku spółki w ten sposób, że po jego zakończeniu spółka nie będzie posiadała żadnego majątku. Brak zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli ma w tym zakresie jedynie taki skutek, że kategorycznie nie może zostać dokonany podział majątku pomiędzy wspólników.

Zobacz także: Prosta spółka akcyjna – nowa forma działalności

Prawo upadłościowe i prawo spółdzielcze

Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie podkreślił, że w opisywanej sytuacji, wobec braku konkretnego uregulowania sytuacji, w której spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma niewypełnione ciążące na niej zobowiązania mimo zbycia w toku postępowania likwidacyjnego całego majątku i przeznaczenia go na spłatę długów, należy sięgnąć również do analogicznych rozwiązań prawa upadłościowego oraz prawa spółdzielczego. Ustawy te przewidują odpowiednio, że postępowanie upadłościowe będzie zakończone, mimo, iż nie wszyscy wierzyciele zostaną zaspokojeni z masy upadłości, jak też dopuszczają możliwość wykreślenia z rejestru spółdzielni, która nie wypełniła w toku likwidacji wszystkich zobowiązań. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2002 r. o sygn. akt I CKN 752/99 wskazał, że likwidacja jest ukończona (w sposób pozwalający na wykreślenie spółki), wówczas, gdy w majątku spółki nie ma już żadnych składników majątkowych i okoliczność ta zostanie stwierdzona sprawozdaniem likwidacyjnym.

Podsumowanie

W konsekwencji należy jednoznacznie stwierdzić, że możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru przedsiębiorców pomimo braku wypełnienia wszystkich jej zobowiązań w toku postępowania likwidacyjnego, po wcześniejszym wyzbyciu się jej całego majątku, co zostanie potwierdzone w sprawozdaniu likwidacyjnym. Niewątpliwie przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do absurdalnych skutków polegających na utrzymywaniu na rynku „martwego” podmiotu gospodarczego.

Należy przy tym zwrócić uwagę, że wierzycielom wykreślonej spółki, bez ich zaspokojenia, przysługują w określonych wypadkach roszczenia przeciwko członkom zarządu/likwidatorom z art. 299 k.s.h. (odpowiedzialność w przypadku bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce), jak również skarga pauliańska uregulowana w przepisach kodeksu cywilnego (art. 527 i n.).

Autor:

Paweł Góra
Radca Prawny
TGC Corporate Lawyers

Prawo spółek – sprawdź, jak możemy pomóc: